دارو شناسی از دیدگاه ابوعلی سینا (1)
دارو شناسی از دیدگاه ابوعلی سینا (1)
شناسایی اﻋﻤﺎل اﻋﻤﺎل داروﻫﺎي داروﻫﺎي ﺳﺎده
ﻛﻨﺶ و اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ داروﻫﺎ ﺑﺮ ﺳﻪ وﺟﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗنداز: اﺛﺮات ﻋﻤﻮﻣﻲ، اﺛﺮات ﺟﺰﺋﻲ، و ﻛﻨﺶﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺟﺰﺋﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﻛﻨﺶﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﺒﺎﻫﺖ دارﻧﺪ.
· اﺛﺮات ﻋﻤﻮﻣﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﮔﺮﻣﻲ دادن، ﺳﺮد ﻛﺮدن، ﺟﺬب، دﻓﻊ، ﺑﻪ ﻫﻢ آوردن دﻫﺎﻧﻪﻫﺎي زﺧﻢ، ﺑﻪ وﺟﻮد آوردن زﺧﻢ و از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ.
· اﺛﺮات ﺟﺰﺋﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺛﺮات درﻣﺎنی داروﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در درﻣﺎن ﺳﺮﻃﺎن و ﺑﻮاﺳﻴﺮ و ﻳﺮﻗﺎن و اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ ﻣﻔﻴد ﻫﺴﺘﻨﺪ.
· اﺛﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺟﺰﺋﻲ ﺑﻪ ﺣﺴﺎبﻣﻲآﻳﻨﺪ و ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺑﻪ ﻛﻨﺶﻫﺎي(اﺛﺮات) ﻋﻤﻮﻣﻲدارﻧﺪ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞاﺳﺖ: اﺳﻬﺎل آوردن، ﺟﺎري ﻛﺮدن ادرار، و ﺣﺎﻻﺗﻲ ﻛﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ آنﻫﺎ اﺳﺖ.
در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﺑﺎ اﻳﻦﻛﻪ دارو ﺑﺮ اﻧﺪام و ﻳﺎ دﺳﺘﮕﺎه وﻳﮋهاي اﺛﺮ ﻣﻲﮔﺬارد و ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﻞﺗﻦ آدﻣﻲ ﻧﻴﺴﺖ، ﺑﺎز ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺒﻴﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮات ﻛﻠﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﺷﻮد. زﻳﺮا ﻧﻔﻊ و زﻳﺎن آن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﻤﻪ اﻧﺪامﻫﺎ اﺳﺖ و سراسر ﺑﺪن از آنﻫﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ و ﺗﺎﺛﻴﺮ از ﺧﻮد آنﻫﺎ اﺳﺖ و ﻋﺮﺿﻲ در ﻛﺎر ﻧﻴﺴﺖ.
اﺛﺮات ﻋﻤﻮﻣﻲ و اﺛﺮات ﺷﺒﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ:
اﺛﺮات ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻪ دو وﺟﻪ اوﻟﻴﻪ و ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ. ا
اﺛﺮات ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﮔﺮوه اول،
ﻫﻤﺎن اﺛﺮات ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ ﻧﺎﻣﺒﺮده اﺳﺖ وﻟﻴﻜﻦ ﺑﺮآورد و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ در زﻳﺎدي و ﻛﻤﻲ آنﻫﺎ اﺳﺖ. ازﻗﺒﻴﻞ ﺳﻮﺧﺘﻦ، ﮔﻨﺪﻳﺪن، ﻳﺦ ﺑﺴﺘﻦ، ﻣﻴﺎنﺗﻬﻲ ﺷﺪن، (ﺑﻬﻮه)، ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺎﻻت ﻧﻴﺰ از ﮔﺮﻣﻲ دادن و ﺳﺮد ﮔﺮداﻧﻴﺪن ﺳﺮﻣﻲزﻧﻨﺪ، وﻟﻲ ﮔﺮﻣﻲ و ﺳﺮدي آنﻫﺎ از راه ﺑﺮآورد و ﻗﻴﺎس ﻛﻤﻲ و ﺑﻴﺸﻲ اﺳﺖ.
اﺛﺮات ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﮔﺮوه دوم،
اﺛﺮاﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻨﺶﻫﺎ ﻣﻐﺎﻳﺮت دارﻧﺪ، ﻟﻴﻜﻦ ﻫﻢ از اﻳﻦ ﻛﻨﺶﻫﺎ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲآﻳﻨﺪ، ﻣﺎﻧﻨﺪ: ﺧﺘﻢ،ﺧﺪر، اﻟﺰاق، ﺗﻔﺘﻴﺢ، ﺗﻐﺮﻳﻪ (ﺗﻮﺿﻴﺢ اﻳﻦ واژهﻫﺎ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ)، و از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ. اﺛﺮات ﺷﺒﻴﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ از ﻗﺒﻴﻞ اﺳﻬﺎل، ادرار، و ﺗﻌﺮﻳﻖ و ﻧﻈﻴﺮ آنﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺑﮕﺬار ﻗﺒﻞ از آن ﻛﻪ اﺛﺮات داروﻫﺎ را ﺷﺮح دﻫﻴﻢ از ﺻﻔﺎﺗﻲ ﻛﻪ در ﺧﻮد آنﻫﺎ ﻫﺴﺖ ﺑﺤﺚ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ.
منبع: قانون، کناب دوم